Kırmızı Çamur
Türkiye'nin tek birincil Alüminyum üreticisi olan Eti Alüminyum A.Ş. Türkiye Material Marketplace Platformu’nun ilk üyelerinden. 1973 yılından bu yana faaliyet gösteren Eti Alüminyum madenden son ürüne kadar üretim yapabilen entegre bir tesis.
Ham alüminyum cevheri olan boksit madeninin rafinasyonu sırasında ise atık olarak kırmızı çamur oluşuyor. Oluşan bu çamur Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan alınan izin doğrultusunda tesise yakın bir bölgede düzenli olarak depolanıyor.
Tüm dünyada alüminyum üretiminden benzer karakterde kırmızı çamur çıktığı biliniyor. Alüminyum üretiminden çıkan bu çamur, özellikle miktarının ciddi boyutlarda olması nedeniyle dünya genelinde üzerinde durulan bir konu. Araştırmalar dünyadaki yıllık kırmızı çamur üretiminin 120 milyon ton seviyelerinde olduğunu ve depolanan, birikmiş miktarın da 2,7 milyar tonun üzerinde olduğunu ortaya koyuyor. Hali hazırda geri kazanılabilen miktar ise oldukça düşük.
Aslında kırmızı çamur başta alüminyum ve demir olmak üzere pek çok maden açısından zengin bir malzeme. Alüminyum oranının %15-25 aralığında olduğu biliniyor. Türkiye Materials Marketplace Projesi kapsamında kırmızı çamur ile ilgili yapılan araştırmalar, bu malzemeden demir ve alüminyumun geri kazanılabileceği, hafif tuğla gibi yapı malzemelerinin üretilebileceği ve çimento üretiminde değerlendirilebileceğini ortaya koydu. Endüstriyel ölçekte Japonya, Çin ve Hindistan’da çimento üretiminde kullanımının olduğu, Yunanistan’da kırmızı çamurun yüksek verimlilikte geri kazanımı için kapsamlı araştırmaların yürütüldüğü görüldü.
Kırmızı çamurun çimentoda özellikle demir ve alüminyum kaynağı olarak kullanılabildiği tespit edildi. Buradan hareketle, Türkiye Materials Marketplace Platformu’nun bir diğer üyesi olan Çimsa ile bağlantıya geçildi. Çimsa yetkililerinin daha önce de gündemine gelmiş olan bu olasılık böylece hız kazanmış oldu. Eti Alüminyum'dan alınan numunelerin laboratuvar analiz ve çalışmalarının olumlu sonuç vermesini takiben Çimsa bu malzemenin endüstriyel ölçekte denenmesine karar verdi. Yüksek nem oranıyla çıkan kırmızı çamurun Eti Alüminyum tarafından %30 seviyelerine kadar düşürülmesi de önemli bir avantaj olarak görülüyor.
Kısa süre önce başlatılan endüstriyel deneme süreci halen devam ediyor. Çimsa’nın denemelerinin olumlu sonuç vermesi halinde yıllık ortalama 45,000 tonluk kırmızı çamurun bu şekilde değerlendirilmesi sağlanmış olacak. Diğer yandan kırmızı çamurun diğer çimento tesislerinde de kullanım olanağının olduğu açık. Buna paralel olarak, kırmızı çamurun güncel araştırmalar doğrultusunda metal geri kazanımı ve farklı yapı malzemelerinin üretiminde kullanım olanaklarının araştırılmasına da devam edilecek.
