Döngüsel Ekonominin Faydaları Nelerdir?

Döngüsel ekonomi, malzemeleri ve kaynakları maksimum fayda elde edilecek şekilde yeniden kullanmak için yeni iş modelleri ve stratejileri sağlayan gelişmekte olan bir ekonomik kavramdır. Döngüsel ekonominin odağında, lineer iş yapış şekillerinden uzaklaşma ve gezegenimizin sınırları içinde faaliyet gösterirken sosyal refahı sağlamayı amaçlayan “al, yap, at” anlayışına doğrudan meydan okuma fikri bulunur.

2.2.1. Ekonomik faydaları

Önemli kaynak tasarrufu

Döngüsel ekonomiye olan ilgi artarken, birincil hammaddelerin çıkarılma oranı ve fiyatları da hala artıyor (bkz. Şekil 1). Circle Economy’nin hesaplamalarına göre, tüm hammaddelerin sadece % 8,6'sı 2020 yılına kadar tekrar döngüye sokuluyor Circle Economy, 2020). Teoride, döngüsel ekonomide, tüm hammaddelerin % 100'ü tamamen geri dönüştürülür ve yeni işlenmemiş hammaddeye ihtiyaç yoktur.

Ekonomik büyüme

Döngüsel ekonominin önemli bir ilkesi, ekonomik büyümeyi hammadde tüketiminden ayırmaktır. Sonuç olarak, ekonominin büyümesi hammadde kıtlığı nedeniyle engellenmiş olmaz. Döngüsel ekonomiye doğru bir hareketin ekonomik büyümeyi destekleyeceği varsayılmaktadır. Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na (UNEP) göre, 2050 yılında küresel ekonominin daha etkin kaynak kullanımı nedeniyle yıllık 2 trilyon dolar bir fayda elde edilecek (UNEP, 2017). Bir yandan yeni döngüsel faaliyetlerden elde edilen ciro artışı, diğer yandan aynı sayıda malzeme ve üretim araçlarından daha fazla verim alarak döngüsel ekonomide böyle bir kazanç kesinlikle sağlanır. Bu döngüsel ürünlerin geliştirilmesi, üretimi ve bakımı, nitelikli bir işgücüne ihtiyaç duyar bu da istihdamı artırır. Öte yandan, hammaddelerin çıkarılması ve işlenmesine daha az talep olacağı için daha az uzmanlaşmış işlerin sayısını azalacak. Böylece işgücünün değeri artacak, istihdama ve GSMH’ya olumlu etkileri olacak (WE Forum, 2017).

İstihdam artışı

Yukarıda açıklandığı gibi, döngüsel bir ekonomide işgücü hammaddeden daha değerlidir. Bunun sonucu olarak da istihdam artar. İstihdam, emek yoğun geri dönüşüm ve yüksek kaliteli onarımlara; yerel ürün geri toplama yoluyla lojistik sektöründeki işlere; inovasyon, hizmet ekonomisi ve yeni iş modelleri aracılığıyla yeni işletmelere doğru genişleyecektir (WE Forum, 2017).

İnovasyon uyarıcısı

Döngüsel ekonomi, yeni düşünme tarzıyla inovatif çözümlere meydan okuyor ve onları lineer değer zincirlerinden ziyade döngüsel düşünmeye ve bütün sistemin optimizasyonu için çabalamaya davet ediyor. Bu da bizi yeni içgörülere, tasarımcılar, üreticiler ve geri dönüşümcüler arasında disiplinler arası işbirliğine ve dolayısıyla sürdürülebilir inovasyonlara götürür (Kraaijenhagen, Van Oppen & Bocken, 2016).

Değişen talep

Döngüsel ekonominin ekonomik faydalarından sonuncusu, talep tarafınının daha iyi anlaşılması ve burada yaşanan değişikliktir. Şirketlerin müşterilerle ilişkisi ve hayatları boyunca oynadıkları rol nihayetinde hammaddelerin daha az kullanılmasına, daha az atığa ve üretimin değişmesine neden olur (WE Forum, 2017).

2.2.2. Çevresel faydaları

Döngüsel ekonominin ilk hedefi, ekolojik sistemleri tüketmeyecek veya aşırı yüklemeyecek şekilde onlar üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmaktır. Bu durum döngüsel ekonominin ekolojik faydaları olarak kendini gösterir. Örneğin, döngüsel bir ekonomide daha az sera gazı salınımı yapar, toprak, hava ve su hayati önem taşımaya devam eder ve doğa rezervleri korunur.

Daha az sera gazı

Döngüsel ekonominin prensipleri takip edilerek, sera gazı emisyonları küresel ölçekte otomatik olarak azaltılır. İklim değişikliği ve malzeme kullanımı birbirleriyle yakından ilişkilidir. Circle Economy hesaplamalarına göre, küresel sera gazı emisyonlarının % 62'si (arazi kullanımı ve ormancılıktan olanlar hariç) toplumun ihtiyaç duyduğu ürünlerin imalatı için hammadde çıkarımı, işleme ve üretimden kaynaklanmaktadır. Ürün ve hizmetlerin tedarik ve kullanımında sadece % 38 emisyon salınmaktadır (Circle Economy, 2019). Örneğin, döngüsel ekonominin Avrupa Birliği’nde bir norm haline gelmesi durumunda sanayiden kaynaklanan emisyonların 2050'de % 56 düşeceği hesaplanmaktadır (SITRA, 2018). Küresel ölçekteki emisyon hesaplamalarındaki azalma daha da büyük olacaktır, çünkü Avrupa Birliği artık Birlik dışındaki ülkelerden birincil hammadde ithal etmeyeceği için bu ülkelerdeki sera gazı emisyonları da azalacaktır.

Hayati toprak, hava ve su kütleleri

Ekonomide döngüselliğin uygulanması toprak, hava ve su kütleleri gibi hayati ekosistemler yaratır. Bu ekosistemler temizlik, verimli tarım arazileri, tozlaşma ve temiz içme suyu gibi ürünler sunar. Lineer bir ekonomide, bu hizmetler ürünlerin sürekli kullanılmasıyla tükenir veya toksinlerin boşaltılmasıyla üzerlerinde aşırı yüklenme olur. Bu ürünler bir döngüde kullanılırsa ve hizmetler toksik maddelerle kirletilmezse, toprak, hava ve su kütleleri dirençli ve üretken kalmaya devam eder (SYKE, 2018).

Bunun iyi bir örneği, su temizleme, besin geri dönüşümü ve tozlaşma gibi ekosistem hizmetlerine büyük ölçüde bağımlı olan tarım sistemidir. Örneğin Avrupa'da gıda sistemlerine döngüsel bir yaklaşım getirilmesi suni gübre kullanımında % 80 azalmaya yol açabilir. Bu da topraktaki doğal dengenin korunması anlamına gelir (Ellen MacArthur Foundation, 2016).

Doğa rezervlerinin korunması

Hammaddelerin çıkarılması ve atıkların boşaltılması doğa rezervler üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Bu doğa alanları, ekosistem hizmetlerinin (yukarıda açıklandığı gibi), doğal ve kültürel mirasın korunması için önemlidir. Şu anda, birçok hükümet ve kuruluş hammadde çıkarımı ve atıklarından doğayı korumak üzere çalışmalar yürütmektedir. Doğayı sistematik olarak korumak için, bu çıkarma ve atık boşaltma yaklaşımı sona ermelidir. Bu da döngüsel ekonomiyle başarılabilir (SYKE, 2018).