Tüketici ürünlerinde döngüsellik nasıl sağlanır?

Cep telefonları, giysiler ve mobilya gibi tüketim mallarının tüketiminin çevre üzerinde büyük etkileri olduğu biliniyor (CE Delft, 2020). Bu nedenle, döngüsel ekonomi ile tüketim mallarının hammadde akışını kapatmak çok önemlidir. Günlük hayatımızdaki önemli rolleri ve çeşitlilikleri nedeniyle bu alanda birçok yenilikçi girişim bulunuyor.

Fırsatlar

Döngüsel tüketim mallarının sunduğu fırsatları değerlendirmek için belirlenen 38 eylem Tüketici Ürünleri Geçiş Ekibi tarafından yayımlandı (Rijksoverheid, 2018). Bu eylemler, ekonomiyi dönüştürmek amacıyla ambalaj gibi kısa süreli ürünler ile beraber tekstil, beyaz eşya gibi orta ve uzun süreli ürünlere yönelik eylemlere odaklanmaktadır.

Temelde, tüketim mallarını daha döngüsel hale getirmek için üç strateji vardır:

• Optimal kullanım, onarım ve geri dönüşüm için tasarım;

• Döngüsel kullanım için geliştirilen iş modellerinin uygulanması;

• Yüksek kaliteli geri dönüşüm sağlama.

Bu stratejileri bir tüketim malının üretimine uygulayan birçok şirket bulunmaktadır. Örnekler bu Knowledge Hub altındaki çeşitli başlıklarda sunulmaktadır. Aşağıda ilgili birkaç örnek verilmektedir.

Mud Jeans

Dünyadaki tüm tekstil ürünlerinin %1'den azı, atıldıktan sonra yeni giysiler için geri dönüştürülmektedir. Hollandalı giyim markası Mud Jeans, ürettikleri kot pantolonların %100'ünü geri kazanmayı ve geri dönüştürmeyi hedefliyor. Bunu başarmak için Mud Jeans, ürünlerini, kumaşın geri dönüşümde değerini korumasını sağlayacak şekilde tasarlıyor. Ayrıca marka, müşterilerin kot pantolon kiralayabilecekleri bir sisteme sahip (Mud Jeans, 2020).

Swapfiets

Swapfiets, yolculuğa en başta 40 bisikletle başlamış. Bugün şirket, hızlı onarım ve servisi garanti eden bir abonelikle yaklaşık 180.000 bisiklet kiralıyor (Swapfiets, 2020). Swapfiets, bu iş modeli ile kullanıcının her zaman çalışan bir bisikletten yararlanabilmesini sağlamak için sağlam ve kolay tamir edilebilir bisikletlerin tasarımına odaklanıyor. Şirket henüz bisiklet kiralamanın döngüsel potansiyeli üzerine bahse girmese de bu sistem kaynakların kesilmesi için birçok fırsat sunuyor.

Patagonia x Bureo

BM Çevre Programına göre okyanuslarımızda yaklaşık 640 milyon kilo terk edilmiş balık ağı bulunmaktadır. Bu sorunla mücadele etmek için ağların atılması konusunda etkili bir yasak programı uygulanması veya ağların biyolojik olarak parçalanabilir malzemelerden üretilmesi gibi yapısal bir çözüm gerekli olsa da geri dönüşüm bu sorun için alternatif bir çözümdür. Balık ağlarının hammadde olarak kullanılması çeşitli sektörlerde değerlendirilmektedir.

Şili kıyı şeridini ve kıyı sularını kullanılmış ve terk edilmiş balık ağlarından temizleme misyonunda olan bir şirket olan Bureo, Patagonia ile yaptığı iş birliği ile şapka, güneş gözlüğü ve kaykay üretiminde kullanılmış balık ağlarının kullanmasını sağlayarak “Net Plus” etkisini hedefliyor.

Hagelson

Ekonomik ve ekolojik kazanımlar

Sektörün büyüklüğü nedeniyle, bu sektördeki döngüselliğin ekonomik ve ekolojik faydalarını tam olarak hesaplamak zordur.

Ellen MacArthur’a göre döngüsel ekonomi, küresel olarak yılda 700 milyar dolar değerinde malzeme tasarrufu sağlayabilir. Bu malzeme tasarrufları, tüketim malları endüstrisinin maruz kaldığı malzeme girdi maliyetlerinin yaklaşık %20'sini temsil edecektir.

Bu döngülerin kapatılması ile sektördeki neden olduğu emisyonların %40 oranında azalacak ve önemli çevresel kazanımlar sağlanacaktır (Ellen MacArthur Foundation, 2019).

Engeller

Döngüsel tüketim ürünleri için büyük fırsatlar ve birçok girişim olmasına rağmen, geçişin önünde duran üç büyük engel vardır.

Tasarım

Tüketici ürünlerinin büyük çoğunluğu bugün hala lineer modelin “al-kullan-at” ilkesine göre tasarlanıyor. Bu, ürünlerin bileşenlerinin sökülmesini, onarılmasını ve yeniden kullanılmasını zorlaştırmaktadır. Bunun sonucunda arızalı ürünler hemen atılmakta ve yenileri yapılmaktadır. Bu trendi kırmak için tasarımcıların, şirketlerin ve tüketicilerin döngüselliğin “al-kullan-yeniden kullan” ilkesini benimsemesi gerekiyor. Bu, yalnızca yeni fiziksel tasarımlar değil, aynı zamanda yeniden kullanım ve onarımı mümkün kılan diğer kazançlı modelleri de gerektiriyor.

Haksız rekabet

Mevcut durumda, malzemelerin çıkarılması ve birincil malzemelerin kullanılması, genellikle hammaddelerin yüksek kaliteli geri dönüştürülmesinden daha ucuzdur. Bu haksız rekabetin politika önlemleri ile düzeltilmesi gerekmektedir (True Price, 2020).

Tüketici farkındalığı

Tüketiciler, satın alma, kullanma ve elden çıkarma davranışlarıyla tüm ekonomiyi etkiler. Bu nedenle, tüketicilerin bilinçlenmesi ve doğru seçimler yapması döngüsel ekonominin gerçekleşmesi için önemlidir.

Tüketiciler tarafında döngüsellik açısından iki konu önemlidir. İlk olarak, piyasa teşvikleri tüketicileri malları döngüsel bir şekilde kullanmaya ikna etmelidir. İkincisi, tüketiciler, tercihleriyle şirketleri döngüsel bir şekilde üretim yapmaya teşvik etmelidir.